Ji demen qadîm di welatêkî qadîmde şêr di daristana xwe de serbixwe dijîyan. Sere çiya car caran di nav asîmanada wundadibûn. Kanî û çem bi xuşe xuşeke mîna dengê stranên dilxweş diherikîn. Çol û nawal û deştê welat bi adanîbûn. Herkes bi azadî jiyana xwe di domandin. Her aşîrek di warekî welat te bi cehbubu. Car caran dinavbera van aşîra de şer û pevçun çêdibun. Lê ti caran li hember neyarên derveyî qels nedibun. Gelên welatên şêr di cîhanê de bi wêrektî û jehatî û azadxwazî dihatin naskirin.
Piştî ku gelek dem buhurîn ji welatên dûrî şêra, gur bi kerîyan hatin welatê şêra. Xwe spartin şêra. Ji ber ku şêr û gur ji aynî olîbun şêra pêsîra xwe biraolê xwe guran re vekîrîn. Sal û dem bi vî awayî derbasdibûn. Demek hat ku zarokên gura di welatê şêra de bune serdest. Ev hebu ku ti caran tevlî karên şêra nedibûn. Şêr wek her caran di deşt û çiyayê xwe de bi azadî tevgerdikirin. Ev rewş heta împaratorîya gura hilweşa hate domandin.
Piştî belavbuna împaratorîye axên împaratortîye war war bune dewleten piçûk. Hemu gelên di bin sîya împaratortîyede dewletên azad ji xwe re awakirin. Tenê zarokên şêra, xwe tebayê gura kirin. Di tev şerande şêran alîkarîya hevalên xwe kirin. Ti caran bi çavên xerab li guran nemeyzandin. Di şerê giranda hevalpiştîya herî girîng şêra kiribu. Şêra herdem ji bo neyaran bubun mîna mertal û rima. Lê piştî ku axeke hindik di destê gurande ma sînor li dora xwe pêçandin. Hem welatê şêra di nav hevalên xwe de parvekirin. Welatên şêra ê bakur di bindestîya gura de ma. Dewleta ku nû hate damezrandin roj bi roj gurbuna xwe, xayîntîya xwe pêşkeşî dîrokê kirin. Berîya ku bibin xwedî welat ji bo parastina axa xwe ji şêra re ‘em bi hezar sal virde birayen hevin. Hem olême yeke. Li ser vê axê me gelek xebatên heja bihevre kirin. Li hember dijmina xwîna me pevre herikiya nav vê axê. Verin em bihevre li hember dijmin şer bikin. Kengî me axa xwe ji bin zordarîya neyara xilaskir duvre emê wek birayan welat dinav hevde parkin. Di vî welatê nû de bi biratî jiyana xwe bidomenîn.’ digotin. Dema bi alîkarîya şêra gura ew axa hindik bidestxistin berê xwe li birayên xwe guharandin.
Roj bi roj jiyan li şêra herambu. Şêr di destê hevalên xweyî kevinde bubun mîna kerîye li ber gur. Gura pêşî zimanê şêra qedexekirin. Gotin ‘zimanêkî halo nîne. Hebê ji zimanê me avabuye. Çêdibê ku ev zimanê ku hun pê diaxifin ji zimanê me û ê cîrane me hatibê berhevkirin.’ Duvre şêrbuna şêra înkarkirin. Gotin ‘bingeha we ji meye.’ Paşî navê welatê şêra guhartin. Xistin gurîstan. Navê war, çiya, newal, deşt, çem, gol, daristan, gund, bajarê şêra guharandin. Navên guran li wa kirin. Axaftina şêranî hat qedexekirin. Axaftina şêranî bu tewanber. Kesên diaxifîn bi cezayên giran dihatin tewanberkirin.
Di warê şêra de fermandarî kete destê gura. Serleşker hemu ji gura pêkdihat. Car ji caran ji şêra kesên li hember zilma gura serhildan pêkdianîn bi ‘veqatandartî’ dihatin navdar. Bi vî awayî ji şêra heval ji xwe re çêdikirin. Şêrê nezan û xwefiroş ji gura bawerdikirin. Nezîk encambuna serhildanan da şêrên xwefiroş xayîntî li birayen xwe dikirin. Ji ber vêna şêr di destê guranda bune kole. Gura hin şêr carna dixistin xwedî rêvebîr. Li hember kesên dî digotin ‘ev mafperestin. Mafê hemu kesî em didin wa. Li ba me veqadandina ol, ziman, reng nîne.’ A rast kesên dixistin rêvebir ji rengên va ê bingehîn cudadikirin û hebuna wa bi wa didan înkarkirin. Bi vî awayî ev mafê rêvebîrîye didan şêra. Şêrên hişmend û hişyar piştî vê rewşê hişê wa hate serê wa. Têgihiştin ku gur likuderê bê yê gurbuna xwe bikê û şêr şêrbuna xwe bikê.
Helbestvanêkî şêr ji bo vê rewşê ‘heyfa qencîye. Ew gurê ji welatên xwe koçberbun me pêsîra xwe ji wa re vekir. Me li warê xwe war da wa. Me ew bi mevantî pêjirandin. Wa xwe xiste xwedîmal. Bi xwedîmaltî nerawestin em di welatê mede kirne mevan û xerîb. Û digotin ya ji me hezkin ya da ji vir koçkin. Dema me digot evder welatê meye, eme herin kuderê? Ê xerîb hunin. Ya em dikujtin ya digirtin ya em koçî nav gura dikirin. Li hember qencîye em li benda spasîyebun. We hem em talandikirin û hem spasî ji me dixwestin ji bo ku em saxdihiştin.’ digot.
.jpeg)
